martes, 22 de diciembre de 2015

GERUNDIO Y GERUNDIVO

EL GERUNDIO
1. Morfología.
Acusativo
Genitivo
Dativo-Ablativo
(Ad) ama-nd-um
  ama-nd-i
  ama-nd-o

    Formación: tema de presente + morfema -nd- + terminaciones de sustantivo neutro de la segunda  declinación.

2. Sintaxis.

    El gerundio es un sustantivo verbal activo, neutro singular, y sirve para declinar el infinitivo en los casos que éste no posee: acusativo con preposición (sobre todo ad, menos ocasiones in; otras preposiciones se usan en los períodos arcaico y postclásico), genitivo, dativo y ablativo.
 
     * Acusativo. (con ad). Expresa finalidad.
 
          Ad consolandum litterae valuerunt.Las cartas sirvieron para consolar (me)
 
     * Genitivo, como modificador de un adjetivo o de un sustantivo.
 
          Ars amandi     El arte de amar
          Cupidus legendi      deseoso de leer

      Con las preposiciones causa, gratia (postpuestas) expresa finalidad:

Caesar pabulandi causa tres legiones misit.: César envió tres legiones para aprovisionarse

     * Dativo. Es poco usado, y expresa finalidad.
 
     * Ablativo. Puede emplearse sin preposición, con valor generalmente modal, siendo ésta la única ocasión en que puede traducirse por el gerundio español.       
          
          Amare amando discitur.: Se aprende a amar amando
          Hominis mens discendo alitur et cogitando.: la mente del hombre se alimenta aprendiendo y pensando
 
       También puede emplearse con todas las preposiciones que puede llevar el ablativo, expresando las circunstancias que dichas preposiciones marcan:
 
          Egregius in dicendo. Muy bueno en hablar
          De beate vivendo disputavimus.: discutimos sobre vivir bien
 
    Como forma activa que es, el gerundio puede llevar objeto directo, si bien esta construcción se limita al genitivo y al ablativo sin preposición, prefiriendo en los otros casos la construcción de gerundivo:
 
          Cupidus legendi carmina.: Deseoso de leer poemas

EL GERUNDIVO

1. Morfología.
   ama-nd-us, -a, -um

 Formación: tema de presente + morfema -nd- + terminaciones de adjetivo de la primera clase.


2. Sintaxis.

    El gerundivo se define como adjetivo verbal pasivo, y se utiliza como variante pasiva de las construcciones de gerundio. De su definición se deducen las peculiaridades de su construcción frente a la del gerundio con objeto directo:
 
   - lo que en activa es objeto directo, en pasiva será sujeto;
   - como adjetivo verbal, el gerundivo ha de concertar en género, número y caso con su sujeto.
 
Así, la construcción con gerundio:
 
          Cupidus legendi carmina

en gerundivo será:
 
          Cupidus legendorum carminum
 
    La traducción al castellano es idéntica en ambos casos, ya que nosotros traducimos las dos formas como voz activa.
    Como hemos dicho, en las construcciones de genitivo y ablativo sin preposición aparecen indistintamente gerundio y gerundivo, mientras que en las construcciones de dativo, acusativo y ablativo con preposición apenas aparece el gerundio, siendo sustituido por el gerundivo:
 
          Urbi condendae locum elegerunt.
          Ad libertatem defendendam adest.
          Multa dicta sunt de virtute contemnenda.
Caesar in castra operis perspiciendi causa venit.


   Relacionamos a continuación otros usos particulares del gerundivo:

Como adjetivo con idea de posibilidad, equivaliendo prácticamente a un adjetivo en -bilis (esp. -ble): mirandus ('admirable'), laudandus ('loable'), metuendus ('temible'), contemnendus ('despreciable'), etc.

Como predicativo de un complemento directo, con los verbos que significar 'dar, entregar' (dare, tradere), 'tomar, pedir' (sumere, suscipere):

Dare alicui liberos educandos, 'entregar los hijos a alguien para que los eduque'.

 

 

GERUNDIO Y GERUNDIVO


    1-   Amicitiam colere debemus magis dandis quam accipiendis beneficiis.

    2-   Ars dicendi scribendique.

    3-   Audendo virtus crescit, tardando timor.

    4-   Beate vivendi cupiditate omnes incensi sumus.

    5-   Bello gerendo M.Catonem praefecisti.

    6-   Bocchus se ob regnum tutandum arma cepisse respondit.

    7-   Caesar ad cohortandum milites accurrit.

    8-   Caesar consilium urbis delendae cepit.

    9-   Caesar finem loquendi fecit.

 10-   Caesar misit legatos ad pacem petendam.

 11-   Civitatum principes ad Caesarem salutatum venerant.

 12-   Comitia magistratibus creandis indicta sunt.

 13-   Consul placandis Romae dis habendoque dilectui operam dat.

 14-   De bene beateque vivendo disputatur.

 15-   Decemviri legibus scribendis lecti sunt.

 16-   Dialectica est ars vera et falsa diudicandi.

 17-   Dies is erat legitimus comitiis habendis.

 18-   Dux milites signum dedit proelii incipiendi.

 19-   Dux proelii committendi signum dedit.

 20-   Ego sum cupidus discendi lectionem.

 21-   Est flagitiosum ob rem iudicandam pecuniam accipere.

 22-   Exercemus memoriam ediscendo scripta poetarum.

 23-   Galli locum oppido condendo ceperunt.

 24-   Galli sunt in capiendis consiliis mobiles.

 25-   Germani in castra venerunt purgandi sui causa.

 26-   Habemus exercitum bonum ferendo labori.

 27-   Hac oratione habita, in modum mirum conversae sunt omnium mentes summaque alacritas et cupiditas belli gerendi innatae sunt.

 28-   Haec ad iudicandum sunt facillima.

 29-   Haedui legatos ad Caesarem sui purgandi gratia mittunt.

 30-   Homines bellandi cupidi.

 31-   Hominis mens discendo alitur et cogitando.

 32-   Imperator proconsules ad provincias administrandas misit.

 33-   In iudicando est criminosa celeritas.

 34-   Lex est recta ratio imperandi atque prohibendi

 35-   Libertas est potestas vivendi ut velis.

 36-   Locum oppido condendo ceperunt.

 37-   Ludis faciendis praeerit praetor.

 38-   Milites insequuntur hostes quos fugiunt.

 39-   Milites parati erant ad omnia pericula subeunda.

 40-   Multa sunt dicta ab antiquis de contemnendis ac despiciendis rebus humanis.

 41-   Naves ad navigandum paratae erant.

 42-   Neque consilii habendi neque arma capiendi spatium datur.

 43-   Non solum ad discendum propensi sumus, verum etiam ad docendum.

 44-   Nulla causa iusta est arma capiendi contra patriam.

 45-   Nulla materies tam facilis ad exardescendum est

 46-   Nunc de erudiendis pueris loquimur.

 47-   Ob eam rem dux ex civitate profugit et Romam ad senatum venit auxilium postulatum.

 48-   Omnibus hibernis Caesaris oppugnandis dictus erat dies.

 49-   Omnis loquendi elegantia augetur legendis oratoribus et poetis.

 50-   Parsimonia est scientia vitandi sumptus supervacuos.

 51-   Post dominationem Sullae Catilinam maxima libido reipublicae capiendae invaserat.

 52-   Prudentia est ars vivendi.

 53-   Ratio et oratio docendo, discendo, communicando, disceptando, iudicando, conciliat inter se homines.

 54-   Rex legatos Carthaginem missit ad foedus faciendum cum Hannibale.

 55-   Scribere scribendo, dicendo dicere disces.

 56-   Sicut equus ad cursum, bos ad arandum, canis ad indagandum, sic homo ad agendum et laborandum natus est.

 57-   Spes consequendi victoriam militum animos excitabat.

 58-   Vastando et urendo omnia Hannibal Romam pervenit.

 59-   Vigilando, agendo, bene consulendo, prospera omnia cedunt.