EL
GERUNDIO
1.
Morfología.
Acusativo
|
Genitivo
|
Dativo-Ablativo
|
(Ad) ama-nd-um
|
ama-nd-i
|
ama-nd-o
|
Formación: tema de
presente + morfema -nd- + terminaciones de sustantivo neutro de la segunda
declinación.
2.
Sintaxis.
El
gerundio es un sustantivo verbal
activo, neutro singular, y sirve para declinar el infinitivo en los casos
que éste no posee: acusativo con preposición (sobre todo ad, menos
ocasiones in; otras preposiciones se usan en los períodos arcaico
y postclásico), genitivo, dativo y ablativo.
* Acusativo. (con ad).
Expresa finalidad.
Ad consolandum litterae
valuerunt.Las cartas sirvieron para consolar (me)
* Genitivo, como modificador de un
adjetivo o de un sustantivo.
Ars amandi El arte de amar
Cupidus legendi deseoso de leer
Con las preposiciones causa, gratia
(postpuestas) expresa finalidad:
Caesar pabulandi causa tres legiones
misit.: César envió tres legiones para aprovisionarse
* Dativo. Es poco usado, y expresa
finalidad.
* Ablativo. Puede emplearse sin
preposición, con valor generalmente modal, siendo ésta la única ocasión en que
puede traducirse por el gerundio español.
Amare amando discitur.: Se aprende a amar amando
Hominis mens discendo alitur et
cogitando.: la mente del hombre se alimenta aprendiendo y pensando
También puede emplearse con todas las
preposiciones que puede llevar el ablativo, expresando las circunstancias que
dichas preposiciones marcan:
Egregius in dicendo. Muy bueno en hablar
De beate vivendo disputavimus.: discutimos sobre vivir bien
Como
forma activa que es, el gerundio puede llevar objeto directo, si bien esta
construcción se limita al genitivo y al ablativo sin preposición, prefiriendo en
los otros casos la construcción de gerundivo:
Cupidus legendi
carmina.: Deseoso de leer poemas
EL
GERUNDIVO
1.
Morfología.
ama-nd-us, -a,
-um
|
Formación:
tema de presente + morfema -nd- + terminaciones de adjetivo de la primera clase.
2.
Sintaxis.
El gerundivo se define como adjetivo verbal pasivo, y se utiliza
como variante pasiva de las construcciones de gerundio. De su definición se deducen las
peculiaridades de su construcción frente a la del gerundio con objeto
directo:
- lo que en
activa es objeto directo, en pasiva será sujeto;
- como adjetivo verbal, el gerundivo ha de
concertar en género, número y caso con su sujeto.
Así, la construcción con gerundio:
Cupidus legendi
carmina
en gerundivo será:
Cupidus legendorum
carminum
La traducción al castellano es idéntica en ambos
casos, ya que nosotros traducimos las dos formas como voz
activa.
Como hemos dicho, en las construcciones de genitivo y
ablativo sin preposición aparecen indistintamente gerundio y gerundivo, mientras
que en las construcciones de dativo, acusativo y ablativo con preposición apenas
aparece el gerundio, siendo sustituido por el gerundivo:
Urbi condendae locum
elegerunt.
Ad libertatem
defendendam adest.
Multa dicta sunt
de virtute contemnenda.
Caesar in castra
operis perspiciendi causa venit.
Relacionamos a continuación otros usos particulares
del gerundivo:
Dare
alicui liberos educandos, 'entregar los hijos a alguien para que los
eduque'.
GERUNDIO Y GERUNDIVO
1- Amicitiam colere debemus magis dandis quam accipiendis
beneficiis.
2- Ars dicendi scribendique.
3- Audendo virtus crescit, tardando timor.
4- Beate vivendi cupiditate omnes incensi sumus.
5- Bello gerendo M.Catonem praefecisti.
6- Bocchus se ob regnum tutandum arma cepisse
respondit.
7- Caesar ad cohortandum milites accurrit.
8- Caesar consilium urbis delendae cepit.
9- Caesar finem loquendi fecit.
10-
Caesar
misit legatos ad pacem petendam.
11-
Civitatum
principes ad Caesarem salutatum venerant.
12-
Comitia
magistratibus creandis indicta sunt.
13-
Consul
placandis Romae dis habendoque dilectui operam dat.
14-
De bene
beateque vivendo disputatur.
15- Decemviri
legibus scribendis lecti sunt.
16-
Dialectica
est ars vera et falsa diudicandi.
17-
Dies is
erat legitimus comitiis habendis.
18-
Dux
milites signum dedit proelii incipiendi.
19-
Dux
proelii committendi signum dedit.
20-
Ego sum
cupidus discendi lectionem.
21- Est
flagitiosum ob rem iudicandam pecuniam accipere.
22-
Exercemus
memoriam ediscendo scripta poetarum.
23-
Galli
locum oppido condendo ceperunt.
24- Galli
sunt in capiendis consiliis mobiles.
25-
Germani in
castra venerunt purgandi sui causa.
26-
Habemus
exercitum bonum ferendo labori.
27-
Hac
oratione habita, in modum mirum conversae sunt omnium mentes summaque alacritas
et cupiditas belli gerendi innatae sunt.
28- Haec
ad iudicandum sunt facillima.
29- Haedui
legatos ad Caesarem sui purgandi gratia mittunt.
30- Homines
bellandi cupidi.
31- Hominis
mens discendo alitur et cogitando.
32- Imperator
proconsules ad provincias administrandas misit.
33-
In
iudicando est criminosa celeritas.
34-
Lex est
recta ratio imperandi atque prohibendi
35-
Libertas
est potestas vivendi ut velis.
36-
Locum
oppido condendo ceperunt.
37-
Ludis
faciendis praeerit praetor.
38-
Milites
insequuntur hostes quos fugiunt.
39-
Milites
parati erant ad omnia pericula subeunda.
40-
Multa sunt
dicta ab antiquis de contemnendis ac despiciendis rebus humanis.
41-
Naves ad
navigandum paratae erant.
42-
Neque
consilii habendi neque arma capiendi spatium datur.
43-
Non solum
ad discendum propensi sumus, verum etiam ad docendum.
44-
Nulla
causa iusta est arma capiendi contra patriam.
45-
Nulla
materies tam facilis ad exardescendum est
46-
Nunc de
erudiendis pueris loquimur.
47- Ob
eam rem dux ex civitate profugit et Romam ad senatum venit auxilium postulatum.
48- Omnibus
hibernis Caesaris oppugnandis dictus erat dies.
49- Omnis
loquendi elegantia augetur legendis oratoribus et poetis.
50- Parsimonia
est scientia vitandi sumptus supervacuos.
51-
Post
dominationem Sullae Catilinam maxima libido reipublicae capiendae invaserat.
52-
Prudentia
est ars vivendi.
53-
Ratio et
oratio docendo, discendo, communicando, disceptando, iudicando, conciliat inter
se homines.
54- Rex
legatos Carthaginem missit ad foedus faciendum cum Hannibale.
55-
Scribere
scribendo, dicendo dicere disces.
56- Sicut
equus ad cursum, bos ad arandum, canis ad indagandum, sic homo ad agendum et
laborandum natus est.
57-
Spes
consequendi victoriam militum animos excitabat.
58-
Vastando
et urendo omnia Hannibal Romam pervenit.
59-
Vigilando,
agendo, bene consulendo, prospera omnia cedunt.